الزامات برقی بيمارستان و مراکز درمانی ؛ پریزها و فیوزها

الزامات برقی بيمارستان و مراکز درمانی ؛ پریزها و فیوزها

در ادامه بحث الزامات برق بیمارستانی و سایر مراکز درمانی ، در این مقاله به برخی الزامات مربوط به پریزها و فیوزها پرداخته شده است.

پریزهای مصارف عمومی
به منظور تسهیل و امکان استفاده از وسایل و ادوات برقی عادی مانند وسایل و ابزارهای سیار بیمارستانی و ...  در تمام سطح بیمارستان باید پریزهای برق یک فاز و نول ، با اتصال زمین ، 250 ولت و 16 آمپر پیش بینی شود که به برخی از این مکان ها در ادامه اشاره شده است. کلیه پریزهای متصل به برق اضطراری باید به وسیله نوعی علامت گذاری که جنبه دائمی داشته باشد ، مشخص شود.
- راهروها ، سالن های اجتماعات ، آمفی تئاتر و تراس ها (هر 6 تا 8 متر یک پریز روی دیوار ، متصل به برق عادی)
- آزمایشگاه ، داروخانه و داروسازی
- موتورخانه ، پست و مراکز اصلی و فرعی برق
- اتاق های معاینه و کار پزشکان و پرستاران (یک پریز جنب تخت معاینه و حداقل یک پریز روی هر دیوار ، متصل به برق عادی)
- سالن های سوانح و نگهداری موارد اورژانس ، تزریقات ، نگهداری قبل و بعد از عمل و زایمان ، اتاق های درد و زایمان ، اتاق های آماده کردن بیمار برای عمل (یک پریز جنب هر تخت ، حداقل یک پریز روی هر دیوار ، در اطراف اتاق متصل به برق اضطراری)
- کلینیک های دندانپزشکی ، چشم پزشکی ، پزشکی گوش و حلق و بینی و غیره (حداقل هر دو متر ، یک پریز روی دیوار در اطراف اتاق ، متصل به برق عادی)
- اتاق بیماران و نگهداری نوزادان عادی و ...
- پریزهای مورد استفاده در محل های تر و مرطوب و فضای آزاد باید از نوع حفاظت شده در برابر رطوبت و نفوذ آب باشد.

پریزهای اختصاصی بخش عمل ، زایمان و مراقبت های ویژه
پریزهایی که به منظور تأمین نیروی برق موردنیاز اتاق های عمل ، زایمان ، شکسته بندی و مراقبت های ویژه به کار می رود ، همانند پریزهایی که برای مصارف عمومی به کار می روند باید از نوع پریزهای برق یک فاز و نول ، با اتصال زمین ، 250 ولت و 16 آمپر و بسته به احتیاج هر اتاق پیش بینی شود.
بر اساس ضوابط و مشخصات ارائه شده به وسیله مؤسسه استاندارد (IEC و NEC ، NFPA) کلیه پریزهایی که در اتاق های عمل ، زایمان ، شکسته بندی و مراقبت های ویژه نصب می شود باید از تابلوی برق ایزوله اتاق مربوط تغذیه شود. در ادامه به مبحث ترانس ایزوله ، ایزولاسیون و ... می پردازیم.
در بیمارستان های بزرگ و بسیار مجهز که دارای چندین اتاق عمل مانند اتاق های عمل عمومی ، قلب ، مغز ، زایمان و غیره هستند ، برای تأمین نیروی برق هر اتاق عمل باید حداقل سه تابلوی مخصوص پریز در سه نقطه روی دیوارهای اطراف میز عمل و یک یونیت سقفی برابر شکل زیر پیش بینی شود. هر تابلو باید شامل چهار عدد پریز از نوع یک فاز و نول ، با اتصال زمین ، 250 ولت و 16 آمپر و قفل شو باشد که هر دو عدد از پریزهای نامبرده باید به وسیله یک مدار جداگانه تغذیه شود. همچنین باید چهار عدد پریز تک سوراخ ، مخصوص اتصال زمین از نوع قفل شو نیز در هر تابلو وجود داشته باشد. یونیت سقفی نیز علاوه بر شیرهای خروجی گازهای طبی شامل چهار عدد پریز برق و چهار عدد پریز اتصال زمین به شرح ذکر شده در مورد تابلوی مخصوص پریز باشد (این مجموعه در کل شامل 16 عدد پریز برق خواهد بود و با توجه به این که هر دو پریز به وسیله یک مدار تغذیه می شود ، در مجموع هشت مدار خواهد داشت).

نوع و ارتفاع نصب پریزها
نوع و ارتفاع نصب پریزها در بخش ها ، قسمت ها و اتاق های مختلف بیمارستان بهتر است به شرح زیر باشد:
- در بخش عمل و زایمان که شامل اتاق های عمل ، زایمان ، شکسته بندی ، بیهوشی ، نگهداری قبل و بعد از عمل و راهروهایی است که امکان استفاده از گاز بیهوشی در آن وجود دارد ، در صورت استفاده از پریزهای نوع ضد انفجار یا ضد جرقه مخصوص مناطق مخاطره آمیز ، باید ارتفاع نصب 110 سانتی متر از کف تمام شده باشد و پریزهای عادی در ارتفاع 155 سانتی متر از کف تمام شده ، نصب شود.
- در اتاق بیماران ، اتاق های نگهداری نوزادان و اتاق های معاینه و تزریقات ، پریزهایی که در مجاورت تخت های بیماران و معاینه واقع می شود ، از نوع توکار بوده و در ارتفاع 110 سانتی متر از کف تمام شده نصب می شود.  سایر پریز اتاق های مزبور نیز از نوع توکار بوده و معمولا در ارتفاع 30 سانتی متر از کف تمام شده نصب می شود.
- به طور کلی در سایر قسمت های بیمارستان و ساختمان های جنبی و مانند آن ، پریزهای مورد مصرف باید از نوع توکار بوده و در ارتفاع 30 سانتی متر از کف تمام شده نصب شود.

از دیگر الزامات مربوط به پریزها ، سیم های رابط چهارخانه و دوشاخه ها می توان به موارد زیر اشاره کرد:
باید کلیه پریزها در تمامی بخش های مراکز درمانی از نوع ارت دار باشند. مشخصات این پزیرهای تو گود به این صورت است که علاوه بر سوراخ های فاز و نول ، دو عدد تسمه باریک فلزی در دو طرف گودی آن وجود دارد که تسمه های اِرت نام داشته و از داخل به سیم اِرت متصل شده اند.
همچنین باید کلیه سیم های رابط و چهارخانه های برق مورد استفاده در بخش های مرکز درمانی از نوع اِرت دار باشند و اگر رابط های معمولی و چهار خانه های برق معمولی در بخش وجود دارد، باید از بخش خارج شود.
نباید مجموع توان مصرفی تجهیزات وصل شده به چهارراه ها و پریزها از توان مجاز آن ها بیشتر باشد. عدم توجه به این نکته ممکن است باعث گرم شدن پریزها و سیم ها و حتی آتش گرفتن یا صدمه دیدن دوشاخه ها پریزها و رابط ها شود.
روش ساده ای که برای تست اِرت پریزها در قسمت اول مقاله الزامات برق بیمارستانی و سایر مراکز درمانی بیان شد ، در مورد رابط ها و چهار خانه های برق نیز باید به کار گرفته شود.

الزامات مربوط به فیوزها
فیوزهای مینیاتوری
باید از عملکرد صحیح فیوزهای مینیاتوری موجود در سر راه پریزهای بخش مطمئن شد. ساده ترین راه بررسی مارک ، مدل و استاندارد موجود روی این فیوزها است. زیرا عمدتاً فیوزهای متفرقه در جریان قید شده روی فیوز عمل نمی کنند و خیلی از اوقات فیوزهای تابلوی فرعی بر اثر به وجود آمدن یک اتصالی یا اضافه بار قطع می شوند و فیوز تابلوی اصلی تر که جریان بالاتری دارد قطع و برق قسمت های زیادی را قطع می کند که این نشان دهنده غیراستاندارد بودن فیوزهای به کار رفته است. در برخی موارد هم با اتصال یک وسیله با جریانی که خیلی کمتر از جریان قید شده روی فیوز است ، فیوز قطع می شود. در صورت مشاهده یا گزارش هر کدام از این موارد قطعاً باید نسبت به تعویض فیوز مورد نظر با فیوز اصلی اقدام کرد و اگر این مورد روی فیوز دیگری نیز مشاهده شد و این فیوزها از یک مارک بودند ، باید نسبت به تعویض کلیه فیوزهای مشابه با این مارک از طریق تأسیسات اقدام کرد.
در بخش های ویژه برای مجموعه پریزهای هر تخت ویژه یک زوج سیم با فیوز مستقل در نظر گرفته می شود.

فیوزهای شیشه ای
کلیه تجهیزات پزشکی باید دارای فیوزهایی برای حفاظت در مقابل عبور جریان های ناخواسته و صدمه زننده به دستگاه باشند. به جز اندکی از دستگاه ها که دارای فیوزهای داخلی و غیرقابل دسترس یا فیوزهای مینیاتوری اند ، بقیه دستگاه ها دارای فیوزهای یکبار مصرف و عمدتاً از نوع شیشه ای در پشت دستگاه و در دسترس اپراتور هستند. خیلی از مواقع زمانی که فیوز می سوزد ، کاربر نسبت به تعویض فیوز سوخته اقدام می کند و این در دسترس قرار دادن فیوزها و سهولت تعویض آن ها صرفاً به همین دلیل است.

گاهی اوقات کاربر دستگاه یا مسئول مربوطه به دلیل اینکه فیوزی در دسترس ندارد و باید از دستگاه استفاده شود ، از شیوه های ابتکاری مانند گذاشتن یک تکه سیم به جای فیوز یا وصل کردن فیوز با یک تکه سیم نازک و ... بهره مند می شود. این کار خطرناک و غیر اصولی است. فیوز هر دستگاه را فقط و فقط باید با فیوزی تعویض کرد که مشخصات آن روی بدنه دستگاه یا روی درِ جافیوزی ذکر شده است. مانند این مثال:

250V/300mA  T

این عبارت یعنی فیوز از نوع 250 ولت با جریان 300 میلی آمپر و از نوع تأخیری است. یعنی یک فیوز معمولی 300 میلی آمپری در این دستگاه قابل استفاده نیست و حتماً می سوزد. اگر فیوز با جریان بالاتری هم انتخاب شود که نسوزد ، متأسفانه امکان دارد این بار دستگاه بسوزد نه یک فیوز ارزان قیمت! ولتاژ فیوز نیز باید مناسب انتخاب شود.
توجه به تأخیری بودن یا معمولی بودن فیوز خیلی مهم است. به فیوزهای تأخیری (Slow Blow) یا کُندسوز هم می گویند.

منبع: ماهنامه مهندسی پزشکی

* مطالب مرتبط:
الزامات برقی بيمارستان و مراکز درمانی ؛ اتصال زمين (اِرت)

کلمات کلیدی: biomedical engineering ، مهندسی پزشکی ، آشنایی با مهندسی پزشکی ، معرفی مهندسی پزشکی ، مهندسی پزشکی گرایش بالینی ، مهندسی پزشکی گرایش بیومکانیک ، مهندسی پزشکی گرایش بیوالکتریک ، مهندسی پزشکی گرایش بیومتریال (بیومواد) ، مهندسی پزشکی ایران ، مهندسی پزشکی دانشگاه پیام نور ، پایگاه آموزشی و اطلاع رسانی مهندسی پزشکی ، اخبار و تازه های مهندسی پزشکی ، مقالات مهندسی پزشکی ، آموزش مهندسی پزشکی ، دانلود کتاب های مهندسی پزشکی ، دانلود جزوه های مهندسی پزشکی ، دانلود نمونه سوالات امتحانی مهندسی پزشکی ، اتصال زمین ، پریز ، فیوز ، تجهیزات الکتریکی ، الزامات برقی بيمارستان و مراکز درمانی ؛ پریزها و فیوزها